Door Jos Voss en Olaf Zwijnenburg
Sectorspecialisten retail en groothandel Rabobank

Winkels vormen samen met horeca het hart van de aantrekkelijkheid, vitaliteit en leefbaarheid van binnensteden en kernen en beide zijn grote werkgevers. De belangrijke sociale en economische functie wordt keihard geraakt door 1) afnemende horeca- en winkelactiviteiten, 2) een minder aantrekkelijk fysiek winkellandschap en 3) de verdere shift naar online.

Fundamentele verandering plus een crisis...

De retailsector is al jaren in fundamentele verandering en daar bovenop komt nu de huidige Coronacrisis. De maatregelen die zijn getroffen om verdere verspreiding af te remmen raken iedere sector. Zeker de non-food detail- en groothandel wordt fors getroffen. Tegenover de krimp in non-food staat een plus in food-retail. Uit de combinatie van een vraag- en aanbodschok volgt een schokgolf in de productie- en waardeketen binnen het waardewiel rondom de consument. Rabobank zal de handen ineenslaan met de Nederlandse overheid en de andere Nederlandse banken om het Nederlandse bedrijfsleven te steunen in deze zware tijden.

...heeft een grote impact op de sector...

Het zijn extreem uitdagende tijden en veel bedrijven worden hard geraakt door het coronavirus. Dit brengt enorme onzekerheid met zich mee. Veel ondernemers vragen zich af of ze de aflossingsver-plichtingen van hun financiering kunnen uitstellen. En of ze een beroep kunnen doen op verschillende regelingen

Slechts een beperkt deel van verkoop verschuift van de winkelvloer naar onlinekanalen. Steeds meer winkels en winkelketens sluiten de fysieke deur en geven aan dat er alleen nog online besteld kan worden maar dat zal een forse fysieke omzetdaling niet opvangen. Openblijven of dichtgaan is voor veel ondernemers een hele, hele moeilijke keus. Sluiten betekent meteen nul inkomsten, terwijl de vaste kosten doorlopen. Uitstel van aankoop betekent in een groot aantal gevallen ook afstel: slechts een deel van de verloren omzet zal later in het jaar worden ingehaald.

Vooral in mode/schoenen/sport verouderen voorraden snel. Veel ketens/formules veranderen van winstgevend naar verlieslatend bij 'slechts' 10% omzetdaling. De negatieve impact van Corona zal een stuk groter zijn dus dat veroorzaakt een golf van ellende. Veel retailers zullen alles op alles zetten om zoveel mogelijk omzet en dus cash te genereren. Margedenken wordt ondergeschikt.

Zonder extra hulp gaat een groot deel van de keten failliet. De economische schade zal groot zijn, met vele tienduizenden werklozen en grote leegstand in winkelgebieden.

...en op winkelgebieden

Naast retail is de horeca- en leisure markt enorm getroffen door de gedwongen sluitingen. Omdat horeca heel conjunctuurgevoelig is zullen de negatieve effecten van corona langer doorwerken. Dat heeft impact op winkels en winkelgebieden waar het minder leuk wordt en dus minder mensen hun schaarse vrije tijd zullen gaan besteden. Winkels vormen samen met horeca het hart van de aantrekkelijkheid, vitaliteit en leefbaarheid van binnensteden en kernen en die belangrijke sociale functie en de aantrekkingskracht komen onder druk als horeca-activiteiten afnemen. Die effecten zullen het duidelijkst zijn in de (middel)grote steden. Enig lichtpunt voor de ondernemer is dat daar op termijn ook een verdere daling van de huren te verwachten is.

De effecten van een enorme vraaguitval in fysieke winkels zijn nu vooral te zien in branches als fashion, sport en schoenen. Online wordt er nog wel verkocht maar ook beduidend minder dan normaal. Nu gaan de omzetten in doe-het-zelf, tuin en electronica nog prima, maar dit zou tijdelijk kunnen zijn. Veel supermarkten plussen mede door de verschuiving van de vraag van horeca naar retail. Voor food-speciaalzaken is het beeld diffuus. Enerzijds profiteren zij van een toenemende vraag naar boodschappen, anderzijds valt hun afzet richting de lokale horeca weg. Woninginrichters en meubelzaken moeten, vanuit de vaak grote uitgaven, rekening houden met hun conjunctuurgevoeligheid. En niet alleen de binnensteden in historische centra maar ook de buitensteden (waar met name meubelboulevards en autoshowrooms gevestigd zijn) zullen het moeilijker gaan krijgen.

Digitalisering, zucht...

Juist in deze tijden wordt het belang van digitalisering voor de retailers manifest. Natuurlijk, de klant staat altijd centraal staan en niet de technologie of de kanalen. Maar voor het naadloos combineren en integreren van alle beschikbare kanalen is ondersteunende technologie wel enorm belangrijk. Het verbeteren en optimaliseren van de klantreis en de service aan de klant is het enige goede uitgangspunt voor ieder innovatieplan.

Voor veel met name kleinere retailers is deze weken pijnlijk duidelijk geworden dat het negeren van mogelijke digitaliseringsoplossingen een enorme impact heeft als de deur dicht moet of het bezoek aan de fysieke winkel instort. Hoe blijf je contact houden met je klanten als dat fysiek niet meer mogelijk is? Hoe blijf je omzet maken als klanten massaal thuisblijven? Hoe kunnen dorpen of steden zich verenigen in gezamenlijke acties en het opzetten van bezorgdiensten? Dit soort vragen zijn snel en simpel op te lossen door het lanceren van websites. Een goede website die volledig responsive (direct gereed voor laptop, tablet en mobiel), SEO-geoptimaliseerd en 100% veilig is, is de minimale eerste stap. Mobile first’ is de norm. In een wereld waar elke klantreis begint met een mobiele telefoon is het cruciaal dat ondernemers online en mobiel vind- en zichtbaar zijn met relevante en up-to-date content.

Voor kleinere retailers is pijnlijk duidelijk dat het negeren van digitaliseringsoplossingen een slechte strategie blijkt.

Vooruitblik

Als deze moeilijke en onwerkelijke periode achter de rug is zullen consumenten fysieke winkels en de horeca weer oprecht gaan waarderen. De mens is nu eenmaal een sociaal wezen en heeft er behoefte aan om ideeën en gevoelens te delen. De consument wil niet de hele dag eenzaam achter de computer zitten, maar gaat er ook graag op uit om vermaakt te worden. Winkels en horeca kunnen voorzien in de behoefte van mensen aan ontmoetingsplaatsen, sociale interactie en gedenkwaardige ervaringen. Maar dat gaat nog wel even duren….

Samenvatting van deze blog

Het coronavirus treft de non-food detail- en groothandel ongekend fors met een enorme vraaguitval, gigantische omzetdalingen en ernstige liquiditeitscrisis. Steeds meer winkels/winkelketens sluiten de fysieke deur. Online vangt de forse fysieke omzetdaling niet op. Sluiten betekent meteen nul inkomsten, terwijl de vaste kosten doorlopen. Zonder extra hulp gaat een groot deel van de keten failliet. De economische schade zal groot zijn, met vele tienduizenden werklozen en grote leegstand in winkelgebieden.

Uitstel van aankoop zal vaak afstel zijn. Vooral in mode/schoenen/sport verouderen voorraden snel. Veel ketens/formules veranderen van winstgevend naar verlieslatend bij 'slechts' 10% omzetdaling. De negatieve impact van Corona zal een stuk groter zijn dus dat veroorzaakt een golf van ellende. Veel retailers zullen alles op alles zetten om zoveel mogelijk omzet en dus cash te genereren. Margedenken wordt ondergeschikt. Voor kleinere retailers is pijnlijk duidelijk dat het negeren van digitaliseringsoplossingen een slechte strategie blijkt.